Οι χώρες στις λεκάνες των ποταμών Κονγκό, Μεκόνγκ και Αμαζόνιο σε Αφρική, νοτιοανατολική Ασία και Νότιο Αμερική αντίστοιχα, σχεδιάζουν την κατασκευή μεγάλων υδροηλεκτρικών φραγμάτων.
Το πρόβλημα είναι ότι τέτοια κολοσσιαία έργα έχουν αντίκτυπο στο ένα τρίτο των ειδών ψαριών του γλυκού νερού σύμφωνα με νέα μελέτη.
Λόγω της μεγάλης απόστασης που τα χωρίζει από αστικά κέντρα, στα τρία μεγαλύτερα τροπικά ποτάμια της Γης δεν είχαν κατασκευαστεί μεγάλα φράγματα και άλλα έργα υποδομής.
Όμως η υψηλή ζήτηση για ανανεώσιμη ενέργεια και η βελτίωση των οδικών δικτύων μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση της βιοποικιλότητας και των γνωστών ιχθυαποθεμάτων στις εν λόγω περιοχές, αναφέρουν 39 επιστήμονες σε κοινή μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Science και προειδοποιούν για την υπερεκτίμηση των οικονομικών οφελών από τα υδροηλεκτρικά φράγματα.
Ο Κέρκ Γουάινμιλλερ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Τέξας A&M και πρώτος συγγραφέας της μελέτης, αναφέρει ως ενδεικτικό παράδειγμα το υδροηλεκτρικό φράγμα «Μπέλο Μόντε» στον ποταμό Σινγκού στη λεκάνη του Αμαζονίου ως ενδεικτικό παράδειγμα αυτών των κινδύνων.
Το κάτω μέρος του ποταμού αποτελεί στην ουσία ένα σύμπλεγμα από ρέματα που λειτουργούν ως ενδιαιτήματα για 48 μοναδικά είδη ψαριών που δεν απαντώνται πουθενά αλλού στον πλανήτη.
«Αυτά τα είδη πάνω στα οποία βασίζεται η τοπική αλιεία διακοσμητικών τροπικών ψαριών απειλούνται από το τεράστιο υδροηλεκτρικό έργο του Μπέλο Μόντε» προειδοποιεί ο Γουάινμιλλερ.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι ιχθυόσκαλες και τα περάσματα που έχουν διαμορφωθεί για να ελαχιστοποιήσουν τον αντίκτυπο των υδροηλεκτρικών φραγμάτων στην άγρια ζωή δεν είναι αποτελεσματικά.
Μια μελέτη στο υδροηλεκτρικό φράγμα «Εντζενιέιρο Σέρτζιο Μόττα» της Βραζιλίας έδειξε ότι μόλις ένα στα τρία ψάρια από ορισμένα μεταναστευτικά είδη κατάφερνε να κολυμπήσει αντίθετα στη ροή ποταμού προς κρίσιμα πεδία τροφοληψίας και αναπαραγωγής.
—Στην Κίνα
Ο Γουάινμιλλερ υποστηρίζει ότι αυτές οι απώλειες μπορεί να αποβούν μοιραίες για τα ιχθυαποθέματα του Κάτω Μεκόνγκ με οικονομική ζημία της τάξης των 17 δισ. δολαρίων ετησίως.
Στη Λεκάνη του Ποταμού Μεκόνγκ λειτουργούν ήδη 370 φράγματα και έχουν σχεδιαστεί ακόμα 100.
«Πολλά είδη ψαριών του Μεκόνγκ είναι μεταναστευτικά και κατά συνέπεια τα φράγματα εμποδίζουν τις εποχικές τους μετακινήσεις μεταξύ των καταφυγίων στην περίοδο της ανομβρίας και των περιοχών αναπαραγωγής κατά την περίοδο των βροχών».
Επίσης, τα τροπικά ποτάμια υποστηρίζουν την καλλιέργεια ρυζιού στην περιοχή.
«Οι σχεδιαστές μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων σε γενικές γραμμές δεν έχουν καταφέρει να αξιολογήσουν τα πραγματικά κόστη και οφέλη που συνεπάγονται τα φράγματα» αναφέρουν οι επιστήμονες.
«Εκτιμάται ότι τρία στα τέσσερα μεγάλα φράγματα βγήκαν εκτός προϋπολογισμού με κόστη που κατά μέσο όρο κυμάνθηκαν σε ποσοστό 96% πάνω από τα προϋπολογιζόμενα».
Για παράδειγμα, η Κίνα ξόδεψε 26 δισ. δολάρια για να αντισταθμίσει τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο από το Φράγμα των Τριών Φαραγγιών, ένα γιγάντιο υδροηλεκτρικό φράγμα εγκατεστημένης ισχύος 22,5 Γιγαβάτ στον ποταμό Γιανγκτσέ, κοντά στην πόλη Σαντουπίνγκ.
«Χωρίς προσεκτικότερο σχεδιασμό, οι εξαφανίσεις ειδών και η κατάρρευση των ιχθυαποθεμάτων σε λεκάνες ποταμών και άλλα υδατικά οικοσυστήματα θα συνοδεύουν με βεβαιότητα την εγκατάσταση νέας υδροηλεκτρικής ισχύος στα μεγάλα τροπικά ποτάμια οικοσυστήματα του πλανήτη» καταλήγουν οι ερευνητές.
