Οι αντικειμενικές αξίες θα πέσουν, οι φόροι όμως θα παραμείνουν στο ύψος τους, δηλαδή πάνω από τα τρία δισεκατομμύρια ευρώ και για το 2016. Και για να συμβεί αυτό, θα αυξηθούν οι φορολογικοί συντελεστές στους περισσότερους φόρους επι των ακινήτων και ειδικά στον ΕΝΦΙΑ. Έτσι, η όποια μείωση των αντικειμενικών αξιών –υπάρχει σενάριο για άμεση «διόρθωση» ειδικά στο λεκανοπέδιο λόγω ΣτΕ- θα φέρει υψηλότερο φόρο ανά τετραγωνικό μέτρο στα ακίνητα που υπάγονται στον ΕΝΦΙΑ σε ποσοστό άνω του 15%. Χιλιάδες ιδιοκτήτες, θα καταλήξουν να επιβαρυνθούν καθώς η μείωση των αντικειμενικών αξιών δεν θα ωφελήσει τους πάντες σε αντίθεση με την αύξηση των συντελεστών που έχει καθολική εφαρμογή
Η αύξηση των συντελεστών θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη καθώς θα πρέπει:
- Να καλυφθούν οι απώλειες εσόδων που θα προκύψουν από τη μείωση των αντικειμενικών αξιών
- Να χρηματοδοτηθούν οι επιθυμίες της νέας κυβέρνησης για θέσπιση έστω και μικρού αφορολογήτου (της τάξεως των 20.000-30.000 ευρώ) ώστε να απαλλαγούν από τις μικροχρεώσεις εκατοντάδες χιλιάδες μικροιδιοκτήτες.
Οριζόντια μείωση της τιμής ζώνης κατά 20% μπορεί να προκαλέσει κατακόρυφη μείωση στο βεβαιωθέν ποσό του ΕΝΦΙΑ. Και αυτό διότι το ποσό του φόρου ανά τετραγωνικό, συνδέεται άμεσα με την τιμή ζώνης.
Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο παράδειγμα: Ένα ακίνητο βρίσκεται σε περιοχή με τιμή ζώνης 1600 ευρώ. Αποφασίζεται οριζόντια περικοπή των αντικειμενικών αξιών κατά 15% και η τιμή ζώνης περιορίζεται στα 1350 ευρώ. Ο ΕΝΦΙΑ, αντί να υπολογιστεί με 4,5 ευρώ το τετραγωνικό, θα υπολογιστεί με 3,7 ευρώ. Δηλαδή, ο φόρος θα μειωθεί κατά 18%. Προφανώς, δεδομένου ότι οι αλλαγές θα είναι εκατομμύρια το δημοσιονομικό κόστος θα είναι τεράστιο. Τι αναμένεται λοιπόν; Αύξηση του φόρου ανά τετραγωνικό άνω του 15% έτσι ώστε να καλυφθούν οι απώλειες εσόδων. Αντίστοιχα, θα προσαρμοστούν και οι συντελεστές υπολογισμού του συμπληρωματικού φόρου. Εκεί, η αλλαγή θα είναι αντίστοιχη: αν μειωθούν οι αντικειμενικές αξίες κατά 15%, οι συντελεστές του συμπληρωματικού φόρου θα αυξηθούν κατά 15%
Το υπουργείο Οικονομικών, θα εξετάσει το ενδεχόμενο να επαναφέρει έναν φόρο τύπου ΦΜΑΠ. Δηλαδή, να φορολογεί το σύνολο της ακίνητης περιουσίας του καθενός και όχι το κάθε ακίνητο ξεχωριστά. Αυτό το σενάριο όμως δύσκολα θα αποφέρει τα προγραμματισμένα φορολογικά έσοδα (πάνω από τρία δισεκατομμύρια ευρώ το 2016) εξαιτίας του «κατακερματισμού» της ακίνητης περιουσίας των Ελλήνων. Ειδικά αν επιδιωχθεί να υπάρχει ένα μικρό αφορολόγητο, πολλοί μικροιδιοκτήτες δεν θα πληρώσουν τίποτα με αποτέλεσμα η μικρομεσαία και μεσαία ιδιοκτησία να πρέπει να επιβαρυνθεί με πολύ υψηλούς συντελεστές για να συγκεντρωθούν οι φόροι.
Οι αντικειμενικές αξίες
Ανοικτό είναι το ενδεχόμενο άμεσων αλλαγών στις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων. Η απόφαση του υπουργού Οικονομικών ο οποίος ζήτησε να πάρει στα χέρια του πόρισμα με τις νέες αξίες πριν από την Πρωτοχρονιά (και συγκεκριμένα μέχρι τις 22 Δεκεμβρίου) δεν είναι και τόσο… αθώα. Στο υπουργείο Οικονομικών εξετάζεται σοβαρά το ενδεχόμενο να υπάρξει ένα άμεσο κύμα αλλαγών στις αντικειμενικές αξίες ειδικά στην περιφέρεια της Αττικής. Προς αυτή την κατεύθυνση άλλωστε, έχει πιέσει και το Συμβούλιο της Επικρατείας. Κανονικά, οι αντικειμενικές αξίες θα έπρεπε να έχουν αλλάξει από το περασμένο καλοκαίρι. Το γεγονός ότι το υπουργείο Οικονομικών δεν έχει συμμορφωθεί ακόμη με την απόφαση του ΣτΕ, μπορεί να προκαλέσει μεγάλα προβλήματα καθώς οι φορολογικές αρχές κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωπες με κύμα προσφυγών κατά της εγκυρότητας των εκκαθαριστικών σημειωμάτων του ΕΝΦΙΑ.
Σενάριο που έχει στο συρτάρι το υπουργείο Οικονομικών, προβλέπει την αναπροσαρμογή των αξιών σε δύο… δόσεις. Η πρώτη δόση να γίνει από τις αρχές του νέου έτους –οι ίδιες πληροφορίες μιλούν για οριζόντιο κούρεμα των αντικειμενικών αξιών σε ποσοστό 15-20% καθώς δεν υπάρχει χρόνος για καλύτερη προετοιμασία και αξιολόγηση ανά περιοχή- και η δεύτερη δόση από την 1/1/2017 με τελικό στόχο την εξίσωση των αντικειμενικών αξιών με τις πραγματικές.
Μια τέτοια θεμελιακή αλλαγή, θα φέρει τα πάνω-κάτω σε όλους τους φόρους των ακινήτων, κατά κύριο λόγο στον ΕΝΦΙΑ. Οι αλλαγές όμως δεν θα περιοριστούν εκεί: θα αγγίξουν όλο το «μπουκέτο» των φόρων στα ακίνητα: φόρο μεταβίβασης, φόρο δωρεών, γονικών παροχών και κληρονομιών καθώς η απώλεια φορολογητέας ύλης θα ανέλθει σε πολλές δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ. Η απόφαση για επίσπευση των αλλαγών στις αντικειμενικές αξίες –εφόσον δεν αλλάξει εκ νέου- θα υποχρεώσει τις υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών να προχωρήσουν σε τροποποιήσεις εξπρές και σε οριζόντιες μεταβολές. Ελλείψει συναλλαγών –οι αγοραπωλησίες πλέον τείνουν στο μηδέν ειδικά μετά την επιβολή των capital controls- αλλά και πραγματικών στοιχείων (οι περισσότερες πωλήσεις γίνονται πλέον από ανάγκη που σημαίνει ότι το τίμημα πέφτει πολύ κάτω και από το πραγματικό) είναι πλέον πολύ δύσκολο να οριστούν ζώνες που να αποτυπώνουν την πραγματικότητα. Το πιθανότερο είναι να γίνει μια πρώτη «προσέγγιση» για να χαλαρώσει και η πίεση του ΣτΕ και να υπάρξει επανεξέταση των αξιών σε τακτική πλέον βάση (πιθανότατα ανά έτος).