Αποκαλυπτικά στοιχεία για την τεράστια κατανάλωση νερού που απαιτεί η συμβατική ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη έδωσε στη δημοσιότητα η Greenpeace με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νερού που γιορτάστηκε στις 22 Μαρτίου.
Σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση, οι μονάδες παραγωγής ενέργειας από άνθρακα σε όλο τον πλανήτη καταναλώνουν ποσότητα νερού επαρκή για να ξεδιψάσουν ένα δισεκατομμύρια άνθρωποι για έναν ολόκληρο χρόνο.
Την ίδια στιγμή, περίπου 650 εκατ. συνάνθρωποί μας στον πλανήτη ζουν χωρίς πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό.
Συχνά, τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια λειτουργούν σε περιοχές με περιορισμένους υδατικούς πόρους.
Τα στοιχεία προέρχονται από έκθεση της Greenpeace που εξέτασε την κατανάλωση νερού 8.359 εν λειτουργία και 2.668 σχεδιαζόμενων μονάδων άνθρακα σε όλο τον κόσμο. Ενδεικτικά, ένας σταθμός μεσαίου μεγέθους, ισχύος 500 Μεγαβάτ, καταναλώνει μια πισίνα ολυμπιακών διαστάσεων ανά τρία λεπτά. Το νερό δεν χρησιμοποιείται μόνο κατά τη διάρκεια της ηλεκτροπαραγωγής ως ψυκτικό μέσο, αλλά και κατά την εξόρυξη του άνθρακα από το έδαφος.
Το 44% των εν λειτουργία σταθμών βρίσκεται σε περιοχές που ήδη δεν διαθέτουν πόσιμο νερό σε επαρκείς ποσότητες. Επιπλέον, μια στις τέσσερις σχεδιαζόμενες εγκαταστάσεις προορίζεται να εγκατασταθεί σε περιοχές όπου επιταχύνεται η εξάντληση του υδροφόρου ορίζοντα εξαιτίας της εξόρυξης ορυκτών καυσίμων, πετρελαίου ή άνθρακα.
Τέλος, η παρουσία ενός θερμοηλεκτρικού σταθμού υποβαθμίζει περαιτέρω την ποιότητα του νερού, λόγω της ρύπανσης από τα απόβλητα.
—Η διεθνής εμπειρία
Μόνο στην Κίνα, σχεδιάζονται περισσότεροι από 200 νέοι θερμοηλεκτρικοί σταθμοί στο βόρειο τμήμα της αχανούς χώρας που πλήττεται από φαινόμενα ξηρασίας.
Ωστόσο, η μεγαλύτερη αναδυόμενη οικονομία του κόσμου έχει προβεί στη λήψη σημαντικών μέτρων για την απεξάρτηση της από τον άνθρακα, όπως ο τριπλασιασμός της εγκαταστημένης ισχύος των φωτοβολταϊκών ως το 2020.
Αντίθετα, η Πολωνία, ο αδύναμος-κρίκος της ΕΕ στην ενεργειακή πολιτική, και η Νότιος Αφρική εξαρτώνται σε ποσοστό άνω του 85% από την καύση άνθρακα στην ηλεκτροπαραγωγή.
Σύμφωνα με αμερικανικά στοιχεία, τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια κατανάλωσαν νερό όσο οι αγροτικές καλλιέργειες το 2005 και τέσσερις φορές όσο το σύνολο των νοικοκυριών της χώρας.
Το 2008, τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια στις ΗΠΑ αντλούσαν 230 ως 650 δισεκατομμύρια λίτρα πόσιμου νερού από λίμνες, ποτάμια, ρέματα και υδροφόρους ορίζοντες σε ημερήσια βάση ώστε να λειτουργήσουν, μια κατανάλωση που μεταφράζεται σε 10 ως 20 εκατομμύρια λίτρα αυτού του νερού.
Το πρόβλημα έγινε ιδιαίτερα αισθητό στις νοτιοδυτικές Πολιτείες των ΗΠΑ, οι οποίες αντιμετώπισαν σοβαρή ξηρασία τα προηγούμενα χρόνια και αργή αναπλήρωση του υδροφόρου ορίζοντα.
Η άντληση αφορά στη συνολική ποσότητα υδάτων που αντλείται από τις προαναφερθείσες πηγές. Η κατανάλωση αφορά στην ποσότητα που χάνεται λόγω της εξάτμισης κατά τη διαδικασία της ψύξης.
Η άντληση τέτοιας ποσότητας υδάτων, όπως αναφέρουν οι Αμερικανοί πέρα από την κατανάλωση ενός πολύτιμου φυσικού πόρου σε σπάνη, βλάπτει το περιβάλλον και για μια σειρά επιπρόσθετους λόγους: η άντληση νερού συχνά παγιδεύει ψάρια και άλλα υδρόβια ζώα.
Επίσης, το νερό της ψύξης που δεν καταναλώνεται επιστρέφει στο περιβάλλον σε υψηλότερες θερμοκρασίες από την αρχική βλάπτοντας τα ψάρια και την άγρια ζωή. Και όταν χρησιμοποιείται ο υδροφόρος ορίζοντας αποστερούνται πολύτιμοι πόροι, ειδικά στις περιοχές με ξηρασία.
Κάποιοι σταθμοί πειραματίζονται με τρόπους για να μειώσουν την κατανάλωση νερού, όπως με τη μέθοδο ξηρής ψύξης, αλλά η καλύτερη λύση, σύμφωνα με την έκθεση της Greenpeace, είναι o δραστικός περιορισμός της χρήσης του λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή και η στροφή προς εναλλακτικές πηγές όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια ή ακόμα και το λιγότερο ρυπογόνο φυσικό αέριο.
—Τι γίνεται στην Ελλάδα
Όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα της Greenpeace, ένα λιγνιτικό εργοστάσιο της ΔΕΗ χρειάζεται δέκα τόνους νερού για να παραγάγει την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνει ένα μέσο νοικοκυριό στην Ελλάδα (περίπου 4.000 kWh ετησίως).
Επίσης, οι 55 εκατ. τόνοι νερού που αφανίζονται κάθε χρόνο από τα οικοσυστήματα της χώρας μας εξαιτίας της λειτουργίας των λιγνιτικών εργοστασίων της ΔΕΗ έχουν δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στους υδάτινους πόρους της Δυτικής Μακεδονίας, στη λίμνη Βεγορίτιδα και τον ποταμό Αλιάκμονα. Περίπου 2,5 τόνοι νερού χάνονται για κάθε 1.000 κιλοβατώρες που παράγει ένα λιγνιτικό εργοστάσιο της ΔΕΗ.
Παρόλα αυτά, η ΔΕΗ μαζί με την κυβέρνηση έχουν δρομολογήσει την κατασκευή της νέας λιγνιτικής μονάδας Πτολεμαΐδα 5, η οποία όμως θα καταναλώνει οκτώ εκατ. τόνους νερού ετησίως σύμφωνα με τα στοιχεία της ίδιας της Επιχείρησης!
Επίσης, στο σενάριο που υλοποιηθούν τα σχέδια για κατασκευή μονάδων σε Μελίτη και Άγιο Δημήτριο, η Greenpeace εκτιμά ότι οι απαιτήσεις των νέων μονάδων σε νερό θα εκτοξευθούν στα 20 εκατ. τόνους ετησίως!
Στην Ελλάδα ο τομέας της γεωργίας είναι ο πρωταθλητής στην κατανάλωση νερού, αντιστοιχώντας στο 86% της συνολικής κατανάλωσης.
Η μελέτη της Greenpeace υπολογίζει ότι αν σε παγκόσμιο επίπεδο ακυρωθούν τα σχέδια για νέες μονάδες και τεθούν εκτός λειτουργίας όσες είναι άνω των 40 ετών, μπορούμε μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα να εξοικονομήσουμε ποσότητα νερού ικανή να καλύψει ανάγκες 500 εκατ. ανθρώπων!