Επιστήμονες στη Βρετανία και στις ΗΠΑ πιστεύουν ότι έκαναν μια πολύ σημαντική ανακάλυψη, που θα μπορούσε να αποδειχθεί η «αχίλλειος πτέρνα» του καρκίνου και να φέρει μια πραγματική επανάσταση στην θεραπεία του καρκίνου με τη βοήθεια του ανοσοποιητικού συστήματος κάθε ασθενούς.
Δημιουργείται έτσι η ελπίδα είναι ότι η νέα γενιά των υπό ανάπτυξη αντικαρκινικών ανοσοθεραπειών θα είναι πραγματικά στοχευμένη στην ιδιαιτερότητα των όγκων κάθε ασθενούς, ώστε να είναι αποτελεσματική. Η ανοσοθεραπεία του καρκίνου εξελίσσεται στη σημαντικότερη ανακάλυψη της ογκολογίας εδώ και δεκαετίες, αλλά μέχρι σήμερα τα σχετικά φάρμακα έχουν αποτέλεσμα μόνο στο ένα τρίτο των ασθενών περίπου λόγω της ελλιπούς εξατομίκευσής τους.
Αυτή τη φορά, οι ερευνητές βρήκαν ένα τρόπο να καθοδηγούν με ακρίβεια τα αμυντικά κύτταρα του σώματος σε συγκεκριμένους ευάλωτους στόχους πάνω στους καρκινικούς όγκους. Η ανακάλυψη μπορεί να οδηγήσει σε νέες αποτελεσματικότερες ανοσοθεραπείες του καρκίνου, καθιστώντας εφικτή μια μεγαλύτερη ακρίβεια και εξατομίκευση ανάλογα με τον κάθε ασθενή. Τα φάρμακα της ανοσοθεραπείας μπορεί πλέον να «πιάνουν» όλα τα καρκινικά κύτταρα και όχι μόνο ένα μέρος τους.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Τσαρλς Σουάντον του University College του Λονδίνου (UCL) και του Ινστιτούτου Φράνσις Κρικ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science", έδειξαν για πρώτη φορά ότι μερικοί τουλάχιστον καρκίνοι φέρουν πάνω τους τούς σπόρους της καταστροφής τους (την «αχίλλειο πτέρνα» τους). Μέσα σε κάθε καρκινικό όγκο υπάρχουν ανοσοποιητικά κύτταρα που μπορούν να αναγνωρίσουν τα ευάλωτα αυτά σημεία, τα οποία στη συνέχεια είναι δυνατό να αποτελέσουν στόχο του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η νέα μέθοδος, που αναμένεται να είναι υψηλού κόστους, καθώς θα αφορά κάθε ξεχωριστό ασθενή, δεν έχει δοκιμαστεί κλινικά ακόμη σε ανθρώπους, κάτι που αναμένεται να γίνει μέσα στην επόμενη διετία ή τριετία σε ασθενείς με καρκίνο των πνευμόνων.
Στο παρελθόν έχει δοκιμαστεί χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία η δημιουργία αντικαρκινικών εμβολίων, που καθοδηγούν το ανοσοποιητικό σύστημα εναντίον των όγκων, εν μέρει επειδή συχνά ο στόχος τους ήταν λάθος. Αυτό οφείλεται στο ότι όγκοι είναι πολύπλοκοι γενετικά και συμπεριφέρονται διαφορετικά από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Η νέα τεχνική καταφέρνει να ανιχνεύει με ακρίβεια τις μεταλλάξεις που μεταβάλλουν τα αντιγόνα, τις πρωτεϊνες που προεξέχουν από την επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων σαν βιολογικές «σημαίες». Με τον τρόπο αυτό, το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να αναγνωρίζει τους σωστούς στόχους σε όλα τα καρκινικά κύτταρα και όχι μόνο σε μερικά.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αυτό επιτρέπει είτε να δοκιμαστούν πιο αποτελεσματικά αντικαρκινικά εμβόλια στο μέλλον (εξατομικευμένα για κάθε καρκινοπαθή), είτε να ενισχυθούν στο εργαστήριο τα κατάλληλα Τ-κύτταρα και μετά να επανεισαχθούν στο σώμα του ασθενούς για να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα.
Στη δεύτερη περίπτωση, θα γίνεται βιοψία του όγκου του ασθενούς, θα «διαβάζεται» το γονιδίωμά του και και θα διαπιστώνεται ποιές πρωτεϊνες-σημαίες είναι παρούσες σε όλα τα καρκινικά κύτταρα. Αν βρεθούν ανοσοποιητικά κύτταρα μέσα στον όγκο, που αναγνωρίζουν αυτές τις «σημαίες», τότε θα πολλαπλασιάζονται στο εργαστήριο και θα εισάγονται ξανά στον ασθενή, παράγοντας έτσι μια επίθεση ακριβείας κατά των καρκινικών κυττάρων. Στην πρώτη περίπτωση, οι ίδιες οι πρωτεϊνες-σημαίες θα χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία ενός εμβολίου, που όταν εισέρχεται στο σώμα, θα πυροδοτεί την επίθεση ακριβείας του ανοσοποιητικού συστήματος.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η νέα θεραπεία -με όποια από τις δύο μορφές- θα είναι μάλλον πιο αποτελεσματική σε καρκίνους που έχουν πολλές μεταλλάξεις, όπως το μελάνωμα και των πνευμόνων. Σχεδιάζουν πάντως και περαιτέρω έρευνες σε καρκίνους με λιγότερες μεταλλάξεις, όπως του προστάτη και του παγκρέατος.
Η νέα θεραπεία αναμένεται να εφαρμόζεται σε συνδυασμό με υπάρχοντα φάρμακα, που εμποδίζουν τους καρκίνους να εξουδετερώνουν τα Τ-κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος.