Μπόνους για τους φορείς που απορροφούν έγκαιρα τους κοινοτικούς πόρους, αλλά και πέναλτι για όσους καθυστερούν, προβλέπει η διαδικασία για την υλοποίηση του νέου ΕΣΠΑ.
H χορήγηση πρόθετων πιστώσεων 30% στον εγκεκριμένο ήδη προϋπολογισμό των φορέων που θα απορροφήσουν τα χρήματα που πρέπει μέσα στο 2016 θα αποτελέσει ένα είδος μπόνους. Αντίθετα ως πέναλτι προβλέπεται η ενεργοποίηση της διαδικασίας ανακλήσεων των χρημάτων που τους έχουν εγκριθεί, εάν διαπιστώνεται σημαντική υστέρηση στην απορρόφηση των πόρων που τους έχουν κατανεμηθεί.
Οπως αναφέρεται σε δημοσίευμα της Καθημερινής της Κυριακής, η αξιολόγηση που επιστρατεύεται από τη Γενική Γραμματεία ΕΣΠΑ επιδιώκει να δώσει κίνητρο για την έγκαιρη εκτέλεση των έργων του νέου ΕΣΠΑ, που τυπικά αναφέρεται στην περίοδο 2013-2020, αλλά ουσιαστικά ξεκινά το 2016. Τα χρήματα που θα πρέπει να απορροφηθούν εντός του 2016 στο πλαίσιο του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, ανέρχονται σε 6,7 δισ. ευρώ. Από αυτά τα 2,5 δισ. ευρώ είναι η κοινοτική συνδρομή για έργα που έχουν ενταχθεί στο νέο πρόγραμμα, στα 3,5 δισ. ευρώ ανέρχονται οι πόροι που θα πρέπει να βάλει ο κρατικός προϋπολογισμός για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα, ενώ 750 εκατ. ευρώ είναι τα αμιγώς εθνικά χρήματα που θα διατεθούν σε πολιτικές που δεν χρηματοδοτούνται από την Ε.Ε.
Παρά το γεγονός ότι την ομαλή εκτέλεση του νέου ΕΣΠΑ για το 2016 φαίνεται ότι διασφαλίζει η δεξαμενή των περίπου 500 έργων –μικρών και μεγάλων– που άφησε πίσω του το προηγούμενο πρόγραμμα, το οποίο έκλεισε οριστικά στα τέλη του 2015, η πραγματικότητα είναι πιο πολύπλοκη. Εκτός από τα μεταφερόμενα έργα, ο προϋπολογισμός των οποίων θα απορροφήσει 4 δισ. ευρώ από το νέο ΕΣΠΑ, το πρόγραμμα θα πρέπει να σχεδιαστεί ενσωματώνοντας νέες δράσεις και έργα όχι μόνο για την ανακούφιση της ανεργίας, αλλά και για τον εκσυγχρονισμό του δημόσιου τομέα, την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και την προώθηση της καινοτομίας στο σύνολο της οικονομίας.
Οπως σημειώνεται στην εφημερίδα, τα βαρίδια του προηγούμενου ΕΣΠΑ –ορισμένα από τα οποία μεταφέρονται από πρόγραμμα σε πρόγραμμα, επί σχεδόν δύο δεκαετίες– μπορεί να αποτελούν δικλίδα ασφαλείας για την ταχύτερη απορρόφηση του ενός τετάρτου τουλάχιστον των πόρων του νέου προγράμματος. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες της οικονομίας που απαιτεί επενδυτικά έργα με πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα, τα οποία μπορούν να δημιουργήσουν προστιθέμενη αξία και να μοχλεύσουν πρόσθετους πόρους. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ο κανονισμός του προγράμματος προέβλεπε ριζική αλλαγή της φιλοσοφίας του και μετατόπιση του ενδιαφέροντος των χρηματοδοτήσεων από τα έργα υποδομής σε πολιτικές έξυπνης εξειδίκευσης και στην καινοτομία.