Θα συμπεριληφθεί η διετής υποχρεωτική προσχολική αγωγή - Εισήγηση του υπουργού Παιδείας για επέκταση του ολοήμερου σχολείου παντού
Χιλιάδες μόνιμους διορισμούς από την επόμενη σχολική χρονιά, και 14 χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση με επέκταση στην προσχολική ηλικία υποσχέθηκε ο υπουργός Παιδείας Νίκος Φίλης μιλώντας κατά την εναρκτήρια συνεδρίαση της Επιτροπής του Εθνικού Διαλόγου, η οποία ολοκληρώθηκε σήμερα το απόγευμα. Ο πρόεδρος της Επιτροπής Αντώνης Λιάκος έκανε λόγο για παρουσία της Τέχνης στο Λύκειο, μείωση των πολλών ειδικοτήτων και ελάφρυνση του προγράμματος. εξετάσεων.
Ο κ. Λιάκος αναφέρθηκε επίσης στο «πρόβλημα της σχέσης της εγκύκλιας
εκπαίδευσης με την τριτοβάθμια που έχει γίνει ο γόρδιος δεσμός κάθε μεταρρύθμισης», όπως τη χαρακτήρισε, επισημαίνοντας ότι «δεν μπορεί να ξεφύγει κανείς παρά με ένα ριζοσπαστικό τρόπο» και «σύντομα μια ομάδα εργασίας θα φέρει σε συζήτηση τους σχετικούς προβληματισμούς, με την απελευθέρωση του λυκείου από το ζυγό των εξετάσεων», όπως είπε χαρακτηριστικά.
«Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, ένα έργο πνοής» ξεκίνησε την ομιλία του ο υπουργός Παιδείας Νίκος Φίλης, ο οποίος έδωσε το στίγμα της πορείας που θα ακολουθήσει τονίζοντας: «Η εκπαίδευση είχε περιπέσει σε κρίση πριν την κρίση, αλλά τώρα τα προβλήματα μεγεθύνθηκαν. Είχε χάσει τον κυρίαρχα μορφωτικό χαρακτήρα της και είχε γλιστρήσει σε μια οικονομίστικη αντίληψη. Η παιδεία ολοένα και περισσότερο μετατρεπόταν σε κατάρτιση, η ανθρωπιστική μόρφωση υποχωρούσε, το σχολειό κατάντησε εξεταστικό κέντρο και διάδρομος για την ανώτατη εκπαίδευση. Η δημοκρατική λειτουργία εξοβελίζονταν από αυταρχικές πρακτικές και υϊοθετούνταν πολιτικές που ενοχοποιούσαν τον εκπαιδευτικό για τα δεινά της εκπαίδευσης. Το πνεύμα της συνεργασίας και της αλληλεγγύης είχε καμφθεί απέναντι στο σκληρό ανταγωνισμό. Η απόλαυση της γνώσης, είχε αντικατασταθεί από παράλογες εξεταστικές δοκιμασίες, που οδήγησαν στο να γίνουν οι έφηβοι οι σκληρότερα εργαζόμενοι έλληνες. Η δημοκρατική αντίληψη για τη λειτουργία του σχολείου υποχώρησε μπροστά στον διευθυντισμό και την παλινόρθωση μοντέλων άκαμπτης ιεραρχίας. Η κρίση συλλογικών οραμάτων υπέσκαψε και το συνεκτικό κοινωνικό όραμα για την εκπαίδευση».
Ο υπουργός Παιδείας τόνισε: «Γνωρίζουμε ότι, η μεταρρύθμιση επηρεάζεται αλλά δεν πρέπει να ασφυκτιά από τις χρηματοδοτικές προϋποθέσεις. Η μεταρρύθμιση είναι συνώνυμη με τον διαρκή αγώνα για την αλλαγή νοοτροπιών, διαδικασία σε σημαντικό βαθμό ανεξάρτητη από την οικονομική δυσπραγία. Επιδίωξη του Διαλόγου που ξεκινούμε, είναι, αξιοποιώντας όσα θετικά έχουν υπάρξει, καταργώντας τα αρνητικά και υπερβαίνοντας τις παθογένειες, να σχεδιάσουμε ένα νέο παράδειγμα σχολείου, ώστε από το σχολειό της κρίσης, να περάσουμε στο σχολειό της πολιτισμικής-δημοκρατικής ανάτασης και της γενικότερης ανάπτυξης.
Και αναφέρθηκε σε: 1. Θα οργανώσουμε κύκλους συζητήσεων και αναζητήσεων, με ευρεία κοινωνική συμμετοχή, ειδικότερα δε, με την αδιαμεσολάβητη συμμετοχή των εκπαιδευτικών.
2. Δεν επιδιώκουμε κι αυτός ο διάλογος να επικεντρωθεί στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αντιθέτως, θα ακολουθήσουμε τη λογική σειρά: από την προσχολική ηλικία, έως και την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Σχεδιάζουμε την καθιέρωση 14χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένης της 2χρονης υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής. Την αναμόρφωση της ειδικής αγωγής, μέσω του συστήματος της συνεκπαίδευσης, την καθιέρωση του ολοήμερου δημοτικού σχολείου παντού, την αλλαγή της δομής του Λυκείου και της συνακόλουθης πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, την αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου, τις αλλαγές στα αναλυτικά προγράμματα και στο περιεχόμενο σπουδών του γενικού και του επαγγελματικού λυκείου, ένα νέο στρατηγικό σχεδιασμό της επαγγελματικής εκπαίδευσης και της κατάρτισης, τον τολμηρό ανασχεδιασμό πανεπιστημίων, σχολών και τμημάτων, την δημοκρατική ρύθμιση των μεταπτυχιακών σπουδών και άλλα ζητήματα. Έχουμε συνείδηση ότι μιας τέτοιας έκτασης μεταρρύθμιση χρειάζεται χρόνο, πόρους και σχεδιασμό. Χρειάζεται διακομματική συνεννόηση και κοινωνική συναίνεση. Γι΄αυτό η μεταρρύθμιση δεν εξαντλείται σε ένα-δυό χρόνια, ούτε σε μιά τετραετία. Είναι έργο πνοής. Κι΄ αυτήν την ευθύνη αναλαμβάνουμε ως κυβέρνηση της αριστεράς, απέναντι στην κοινωνία και ειδικότερα απέναντι στη νέα γενιά. Διασφαλίζοντας το δικαίωμά της στη μόρφωση, αναβαθμίζοντας το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, διαμορφώνοντας από σήμερα προϋποθέσεις αξιοποίησης του νέου επιστημονικού δυναμικού σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ως πρώτο βήμα, από την σχολική 2016-2017, θα προχωρήσουμε σε μόνιμους διορισμούς χιλιάδων εκπαιδευτικών, μετά από μία πενταετία κατά την οποία αποχώρησαν 30.000 εκπαιδευτικοί και έγιναν ουσιαστικά μηδενικοί διορισμοί.
Η δημόσια χρηματοδότηση της εκπαίδευσης θα αποτελέσει βασική παράμετρο για τον σχεδιασμό της ανάπτυξης της χώρας. Από την αρχή των μνημονίων τα κονδύλια του προϋπολογισμού για την παιδεία, έχουν υποχωρήσει κατά 35,6%. Φέτος, για πρώτη χρονιά, σταμάτησε η πτώση στο 2,8% επί του ΑΕΠ. Αν ίσχυε το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα της κυβέρνησης Σαμαρά, τα κονδύλια θα έπεφταν στο 2% επί του ΑΕΠ, το 2018. Η κυβέρνηση, θα επιδιώξει να αναστρέψει το καθοδικό σπιράλ της δημόσιας χρηματοδότησης, με στόχο τη σύγκλιση των εκπαιδευτικών δαπανών με τον ευρωπαϊκό μέσον όρο, σε συνάρτηση πάντοτε προς την εξέλιξη των δημοσιονομικών μεγεθών και της εξόδου της χώρας από την κρίση.
Στόχος του Διαλόγου είναι να συνδυάσει εμπειρία και επιστημονική γνώση, να αξιοποιήσει την διεθνή εμπειρία, ιδιαίτερα από χώρες που επλήγησαν από την οικονομική κρίση. Παράλληλα με τον Διάλογο θα προχωρεί και η διαδικασία αξιολόγησης της έκθεσης του ΟΟΣΑ για την εκπαίδευση.
Το χρονοδιάγραμμα του Διαλόγου, όπως δόθηκε συνοψίζεται σε . Από τα μέσα Ιανουαρίου έως τα μέσα Μαρτίου, θα οργανωθούν δημόσιες συζητήσεις για επιμέρους θέματα σε εβδομαδιαία βάση. Έως το τέλος Μαρτίου η Επιτροπή Διαλόγου θα έχει καταρτίσει το πρώτο σχέδιο της Έκθεσης, το οποίο έως το τέλος Απριλίου θα τεθεί σε δημόσια συζήτηση. Παράλληλα, η Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής θα προχωρεί τον δικό της προγραμματισμό, με διακομματική συνεννόηση. Στο τέλος Απριλίου θα συνταχθεί η Έκθεση για τις προτεραιότητες των αλλαγών στην εκπαίδευση, από την οποίαν θα προκύψουν και οι αναγκαίες νομοθετικές πρωτοβουλίες.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος του Εθνικού Διαλόγου για την παιδεία Αντώνης Λιάκος τόνισε: “Θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι η δημόσια εκπαίδευση κάθε άλλο παρά δωρεάν και
δημόσια στο σύνολό της είναι. Τα δίδακτρα παροχετεύονται εκτός των κύριων
εκπαιδευτικών φορέων, σε παράπλευρους ιδιωτικούς φορείς. Π.χ. στο πανεπιστήμιο δεν
υπάρχουν δίδακτρα, αλλά αυτά καταβάλλονται στα φροντιστήρια, πριν τα παιδιά
φοιτήσουν στο πανεπιστήμιο. Πληρώνονται η εκμάθηση των ξένων γλωσσών, της μουσικής
και του χορού, αλλά εκτός δημόσιου σχολείου. Τέλος η δυαδικότητα του εκπαιδευτικού
συστήματος, δεν εμποδίζει να συνεχίζει το πανεπιστήμιο να λειτουργεί, στην
πραγματικότητα ή στο φαντασιακό, ως μηχανισμός κοινωνικής ανόδου, επιβάλλοντας ένα
σιδερένιο ζυγό πάνω στο εκπαιδευτικό σύστημα συνολικά, αρχίζοντας από το λύκειο το
οποίο έχει εκμηδενίσει”.
Ο κ. Λιάκος τόνισε: οτι “Ενα από τα σημαντικότερα, ίσως το πιο σημαντικό πρόβλημα είναι η απελευθέρωση του Λυκείου από τις εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο. Το πρόβλημα είναι βαθιά κοινωνικό. Τα περισσότερα ευρωπαϊκά συστήματα, διαχωρίζουν τους μαθητές αναλόγως των επιδόσεών τους από πολύ νωρίς, από την πιο τρυφερή ηλικία και τους τροχιοδρομούν σε παράλληλα συστήματα. Η απελευθέρωση από το ζυγό των εξετάσεων θέτει το κρίσιμο ζήτημα της ριζικής αναδιαμόρφωσης των προγραμμάτων σπουδών στο δημοτικό και στο Λύκειο που θα βάλει
στο κέντρο την ενεργοποίηση και έρευνα των μαθητών, την παρατήρηση, την κριτική σκέψη
και τις θεματικές προσεγγίσεις, τη βιβλιογραφική αναζήτηση, τις ερευνητικές εργασίες, το
διάλογο και το επιχείρημα μέσα στη τάξη, που θα τους απαλλάξει από τον κατακερματισμό
των επί μέρους μαθημάτων, θα απαλλάξει από την τυραννία του αναλυτικού
προγράμματος, θα επιτρέψει τη συνεργασία ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς.
Μια άλλη καταλυτική αλλαγή, που προκύπτει από αυτή την πρώτη διαβούλευση, αφορά το
πρόβλημα της εκπαίδευσης και της επανεκπαίδευσης των εκπαιδευτικών, τόσο των
δασκάλων όσο και προπαντός των καθηγητών, και σύντομα μια επιτροπή θα παρουσιάσει
τα πορίσματά της. Σήμερα οι καθηγητές, ως προς το τι διδάσκουν, είναι ηρωϊκά
αυτοδίδακτοι, και συχνά διδάσκουν μαθήματα που ουδέποτε διδάχτηκαν στο
πανεπιστήμιο. Πάνω από 100 ειδικότητες συνωστίζονται στα αναλυτικά προγράμματα.
Αυτά όλα οφείλουν να αλλάξουν, και θα αλλάξουν μέσω της εκπαίδευσης του νέου
στελεχικού δυναμικού της εκπαίδευσης και την επανεκπαίδευση των υπηρετούντων.
Ελάφρυνση των προγραμμάτων στο σχολείο, ερευνητικό πνεύμα και καταπολέμηση του
κατακερματισμού της γνώσης. Ιδιαίτερα το Λύκειο θα συζητήσουμε τη δυνατότητα τριών
αξόνων, ένας από τους οποίους θα είναι η ισχυρή παρουσία της Τέχνης, ως τρόπου
έκφρασης, και μάλιστα η εισαγωγή του κινηματογράφου, των πολιτισμικών σπουδών, της
μελέτης του πολιτισμού της εικόνας.
Σύμφωνα με τον κ. Λιάκο τρία σημεία που ανακύπτουν και πρέπει να διερευνηθούν .
1. Τα οικονομικά του πανεπιστημίου.
2. Η σχέση τοπικής αυτοδιοίκησης με την εκπαίδευση. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα
κρίνεται υπερβολικά συγκεντρωτικό, από την άλλη η αυτοδιοίκηση αδύναμη και
χωρίς πόρους.
3. Η προετοιμασία για την PISA και τη διεθνή αξιολόγηση των εκπαιδευτικών
προβλημάτων της χώρας. Το ζήτημα της αξιολόγησης πρέπει να πάψει να λειτουργεί
είτε ως φόβητρο, είτε ως γραφειοκρατικό βαρίδι και δαπάνη χρόνου, χωρίς να
εξασφαλίζει την ανάδραση και τον αναστοχασμό της εκπαιδευτικής μας δουλειάς.
Η πρώτη αυτή συνάντηση έχει το χαρακτήρα brain storming. Θα ακολουθήσει τις
επόμενες μέρες η σύγκλιση επιτροπών και ομάδων εργασίας. Στις δραστηριότητες της
επιτροπής διαλόγου περιλαμβάνεται ο κόμβος που ανέβηκε, δημόσιες συζητήσεις σε
εβδομαδιαία βάση, ειδικές ημερίδες, εργασία των επιτροπών. Ο Ιανουάριος είναι ο
μήνας της διερεύνησης. Ο Φεβρουάριος θα είναι ο μήνας της σύνταξης των προτάσεων.
Ο Μάρτιος ο μήνας που οι προτάσεις αυτές θα τεθούν σε διαβούλευση και θα
συναχθούν τα συμπεράσματα. Τέλος ο Απρίλιος θα είναι ο μήνας της σύνταξης των
προτάσεων.